Αρρυθμίες (Γενικά)

ΟΡΙΣΜΟΣ

Μια καρδιακή αρρυθμία είναι οποιοσδήποτε μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός. Σε φυσιολογικούς ενήλικες, η καρδιά χτυπά ρυθμικά  60 έως 100 φορές ανά λεπτό. Και ο παλμός (αισθητός στον καρπό, το λαιμό ή αλλού) ταιριάζει με τις συστολές των δύο μεγάλων κοιλοτήτων της καρδιάς, που ονομάζονται κοιλίες. Οι άλλες δυο κοιλότητες της καρδιάς, ονομάζονται κόλποι.

Υπό κανονικές συνθήκες, το ηλεκτρικό ερέθισμα για κάθε χτύπο της καρδιάς προέρχεται από τον φλεβόκομβο της καρδιάς. Είναι ο φυσικός βηματοδότης που βρίσκεται στο άνω τμήμα του δεξιού κόλπου. Από τ0ν φλεβόκομβο, το ηλεκτρικό ερέθισμα “ταξιδεύει” ως τον κολποκοιλιακό κόμβο  ή “AV node – AVN”, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ των κόλπων. Στη συνέχεια μεταφέρεται μέσα από το δεμάτιο του His (μια σειρά τροποποιημένων μυϊκών καρδιακών ινών που βρίσκονται μεταξύ των κοιλιών) και από εκεί το ερέθισμα εισέρχεται στους μυς των κοιλιών. Αυτό προκαλεί τη συστολή τους και παράγεται ο παλμός  της καρδιάς.

Οι καρδιακές αρρυθμίες συνήθως αναφέρονται ανάλογα με την προέλευσή τους, είτε ως κοιλιακές είτε ως υπερκοιλιακές αρρυθμίες (σε  περιοχές πάνω από τις κοιλίες, συνήθως στους κόλπους). Επίσης, μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στη συχνότητα της καρδιάς, με βραδυκαρδία που υποδεικνύει την καρδιακή συχνότητα μικρότερη από 60 παλμούς ανά λεπτό και την ταχυκαρδία  με πάνω από 100 παλμούς ανά λεπτό.

Ορισμένοι κοινοί τύποι καρδιακών αρρυθμιών περιλαμβάνουν:

1. Δυσλειτουργία του φλεβόκομβου – Αυτό συνήθως προκαλεί αργή καρδιακή συχνότητα (βραδυκαρδία – 50 παλμούς ανά λεπτό ή και λιγότερο). Η πιο κοινή αιτία είναι ο ουλώδης ιστός που αναπτύσσεται και αντικαθιστά το φλεβόκομβο. Γιατί συμβαίνει αυτό δεν είναι γνωστό. Δυσλειτουργία του φλεβόκομβου επίσης μπορεί να προκληθεί από στεφανιαία νόσο, υποθυρεοειδισμό, σοβαρή ηπατική νόσος, υποθερμία,  τυφοειδή πυρετό ή άλλες αιτίες. Επίσης, μπορεί να είναι το αποτέλεσμα «παρασυμπαθητικοτονίας».

2. Υπερκοιλιακές αρρυθμίες – Αυτή η ποικιλόμορφη οικογένεια των καρδιακών αρρυθμιών προκαλεί ταχυκαρδία, που ξεκινά από τα τμήματα (κοιλότητες) της καρδιάς που βρίσκονται πάνω από τις κοιλίες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το πρόβλημα μπορεί είναι είτε μια ανωμαλία στον AVΝ, είτε ένα ανώμαλο μονοπάτι (παραπληρωματικό δεμάτιο) που παρακάμπτει την τυπική διαδρομή του ηλεκτρικού ερεθίσματος.

3. Κολπική μαρμαρυγή – Είναι μια υπερκοιλιακή αρρυθμία που προκαλεί τάχυ- αρρυθμία, στη διάρκεια της οποίας στους κόλπους υπάρχει «ινιδισμός» (τρέμουλο) αντί κανονικής συστολής. Κατά τη διάρκεια της κολπικής μαρμαρυγής, τα ηλεκτρικά ερεθίσματα ξεκινούν σε πολλές διαφορετικές θέσεις στους κόλπους και όχι στο φλεβόκομβο. Αν και αυτά καταφέρνουν να πυροδοτήσουν 300-500 συστολές ανά λεπτό εντός των κόλπων, ο εξαιρετικά αυτός μεγάλος αριθμός τους κατακλύζει τον κολποκοιλιακό κόμβο με αποτέλεσμα ο AVΝ να επιτρέπει  σποραδικά και ακανόνιστα ερεθίσματα να κατέβουν  στις κοιλίες, προκαλώντας μια αρρυθμία και συνήθως ταχυκαρδία από 100 έως 180 παλμούς ανά λεπτό. Ωστόσο η κοιλιακή συχνότητα μπορεί να είναι πιο αργή. Στην κολπική μαρμαρυγή λόγω αυτής της μη συστολής των κόλπων, είναι αυξημένος ο κίνδυνος σχηματισμού θρόμβων μέσα στην καρδιά, καθώς το αίμα δεν στροβιλίζεται και μένει κατά κάποιο τρόπο στάσιμο. Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου για κολπική μαρμαρυγή είναι η ηλικία, η υπέρταση, οι βαλβιδοπάθειες, ο διαβήτης και η καρδιακή ανεπάρκεια.
   
   
4. Κολποκοιλιακός αποκλεισμός ή καρδιακό block (AV block) – Σε αυτή την οικογένεια των αρρυθμιών, υπάρχει κάποιο πρόβλημα διέλευσης του ερεθίσματος από το φλεβόκομβο προς τις κοιλίες. Υπάρχουν τρεις βαθμοί Α-V block:

• Πρώτου βαθμού κολποκοιλιακός αποκλεισμός (1st AV block), όπου το ερέθισμα διέρχεται στις κοιλίες, αλλά μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από το κανονικό.
• Δεύτερου βαθμού κολποκοιλιακός αποκλεισμός (2nd Av block), στην οποία χάνονται κάποια σήματα καρδιακού παλμού μεταξύ κόλπων και κοιλιών.
• Τρίτου βαθμού κολποκοιλιακός αποκλεισμός (3rd AV block), το ηλεκτρικό ερέθισμα από τους κόλπους δεν διέρχεται στις κοιλίες, έτσι ώστε οι κοιλίες συστέλλονται ανεξάρτητα μόνες τους.

Ορισμένες από τις αιτίες του κολποκοιλιακού αποκλεισμού περιλαμβάνουν τη μυοκαρδιοπάθεια, τη στεφανιαία νόσο, και τα φάρμακα, όπως οι β-αναστολείς και η διγοξίνη.

2. Κοιλιακή ταχυκαρδία (VT) – Αυτή είναι ένας μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός που αρχίζει είτε στην δεξιά είτε αριστερή κοιλία. Μπορεί να διαρκέσει για λίγα δευτερόλεπτα (μη εμμένουσα VT) ή για πολλά λεπτά (εμμένουσα VT). Η εμμένουσα VT είναι επικίνδυνη και εάν δεν αντιμετωπιστεί, συχνά εξελίσσεται σε κοιλιακή μαρμαρυγή.

3. Η κοιλιακή μαρμαρυγή – Σε αυτή την αρρυθμία, οι κοιλίες δεν συστέλλονται αποτελεσματικά και δεν παράγεται κανένας πραγματικό χτύπος της καρδιάς. Το αποτέλεσμα είναι απώλεια των αισθήσεων, με εγκεφαλική βλάβη και θάνατο μέσα σε λίγα λεπτά. Η κοιλιακή μαρμαρυγή είναι καρδιακή πάθηση έκτακτης ανάγκης. Μπορεί να προκληθεί από μια καρδιακή προσβολή, ένα ηλεκτρικό ατύχημα, χτύπημα κεραυνού ή πνιγμό.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα των συγκεκριμένων αρρυθμιών περιλαμβάνουν:

• Δυσλειτουργία του φλεβόκομβου – Μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα, ή μπορεί να προκαλέσει ζάλη, λιποθυμία και υπερβολική κόπωση.
• Υπερκοιλιακές αρρυθμίες – Μπορεί να προκαλέσει αίσθημα παλμών (αίσθηση ταχυκαρδίας), χαμηλή αρτηριακή πίεση και λιποθυμία.
• Κολπική μαρμαρυγή – Μερικές φορές δεν υπάρχουν συμπτώματα. Μπορεί να προκαλέσει αίσθημα παλμών, λιποθυμία, ζάλη, αδυναμία, δυσκολία στην αναπνοή, και στηθάγχη, η οποία είναι ο πόνος στο στήθος που προκαλείται από μειωμένη παροχή αίματος στον καρδιακό μυ. Μερικοί άνθρωποι με κολπική μαρμαρυγή εναλλάσσονται μεταξύ αρρυθμίας και μακρές περιόδους απολύτως φυσιολογικών καρδιακών παλμών.
• Ο κολποκοιλιακός αποκλεισμός πρώτου βαθμού δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα. Ο δεύτερου βαθμού κολποκοιλιακός αποκλεισμός προκαλεί ακανόνιστο σφυγμό ή αργό σφυγμό. O τρίτου βαθμού κολποκοιλιακός αποκλεισμός μπορεί να προκαλέσει ένα πολύ αργό καρδιακό παλμό, ζάλη και λιποθυμία.
• VT – Μη εμμένουσα μπορεί να προκαλέσει ήπιο «φτερούγισμα» στο στήθος. Η εμμένουσα VΤ συνήθως προκαλεί ζαλάδα ή απώλεια συνείδησης και μπορεί να είναι θανατηφόρα.
• Η κοιλιακή μαρμαρυγή προκαλεί απουσία παλμού, απώλεια των αισθήσεων και θάνατο.

Διάγνωση

Ο ιατρός θα σας ρωτήσει οικογενειακό  ιστορικό στεφανιαίας νόσου, καρδιακής αρρυθμίας,  λιποθυμίας ή αιφνίδιου θανάτου από καρδιακά προβλήματα. Θα εξετάσει επίσης το ατομικό ιατρικό ιστορικό, συμπεριλαμβανομένων τυχόν παράγοντες κινδύνου για καρδιακές αρρυθμίες (όπως στεφανιαία νόσο, μυοκαρδιοπάθεια, διαταραχές του θυρεοειδούς, και φάρμακα).

Κατά τη διάρκεια της φυσικής εξέτασης, ο ιατρός σας θα ελέγχει τον καρδιακό ρυθμό μαζί με το σφυγμό, θα ακροαστεί την καρδιά για φυσήματα στις καρδιακές βαλβίδες και θα ελέγξει πιθανά φυσικά σημεία μιας διατεταμένης (μεγάλης) καρδιάς.

Το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) συχνά μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση μίας καρδιακής αρρυθμίας. Ωστόσο, επειδή οι καρδιακές αρρυθμίες μπορούν να έρχονται και να φεύγουν, ένα ΗΚΓ ιατρείου μπορεί να είναι φυσιολογικό. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί ένα HOLTER ρυθμού. 

Όταν ένας ασθενής έχει κοιλιακή μαρμαρυγή (περίπτωση έκτακτης ανάγκης), ο ασθενής είναι αναίσθητος, δεν αναπνέει και δεν έχει σφυγμό. Εάν είναι διαθέσιμη, ηλεκτρική ανάταξη πρέπει να χορηγείται όσο το δυνατόν συντομότερα. Εάν δεν είναι διαθέσιμη, θα πρέπει να αρχίσει  άμεσα καρδιοπνευμονική ανάνηψη (CPR).

Διάρκεια

Η διάρκεια μιας καρδιακής αρρυθμίας εξαρτάται από την αιτία της. Για παράδειγμα, η κολπική μαρμαρυγή που προκαλείται από μια υπερδραστηριότητα  του θυρεοειδούς μπορεί να μην έχει μεγάλη διάρκεια, όταν το πρόβλημα του θυρεοειδούς αντιμετωπίζεται. Ωστόσο, καρδιακές αρρυθμίες που προκύπτουν από προοδευτική ή μόνιμη βλάβη στην καρδιά τείνουν να είναι μακροχρόνιες. Όταν μια καρδιακή προσβολή προκαλεί κοιλιακή μαρμαρυγή, ο θάνατος μπορεί να συμβεί μέσα σε λίγα λεπτά.

Πρόληψη

Οι καρδιακές αρρυθμίες που προκαλούνται από στεφανιαία νόσο μπορεί να προληφθούν με τη λήψη των ακόλουθων δράσεων για την τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου σας:

• Υγιεινή διατροφή, συμπεριλαμβανομένων των φρούτων και λαχανικών, ψαριών, φυτικές ίνες,  πρωτεΐνη και την αποφυγή κορεσμένων και τρανς-λιπαρών οξέων.
• Έλεγχος της χοληστερόλης σας και της υψηλής πίεσης του αίματος.
• Διακοπή καπνίσματος.
• Έλεγχος του βάρους.
• Καθημερινή άσκηση.

Οι καρδιακές αρρυθμίες που σχετίζονται με φάρμακα μπορεί να ελαχιστοποιηθούν με έλεγχο από ένα επαγγελματία υγείας ή τον φαρμακοποιό για οποιεσδήποτε πιθανές αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα. Ίσως χρειαστεί η μετάβαση σε μια άλλη φαρμακευτική αγωγή ή τροποποίηση της δόσης ενός φαρμάκου. 

Θεραπεία

Η θεραπεία της καρδιακής αρρυθμίας ενός εξαρτάται από την αιτία της:

• Δυσλειτουργία φλεβοκόμβου – Σε άτομα με συχνά, σοβαρά συμπτώματα, η συνήθης θεραπεία είναι η τοποθέτηση μόνιμου βηματοδότη.
• Υπερκοιλιακές αρρυθμίες – Εξαρτάται από την αιτία της αρρυθμίας. Σε μερικούς ανθρώπους, η μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου στο λαιμό θα σταματήσει το πρόβλημα. Άλλοι άνθρωποι χρειάζονται φάρμακα όπως οι β-αποκλειστές, αναστολείς των διαύλων ασβεστίου, διγοξίνη και αμιοδαρόνη. Μερικοί ασθενείς ανταποκρίνονται μόνο σε μια διαδικασία που ονομάζεται κατάλυση (ablation), η οποία “καταστρέφει” μια περιοχή του παθολογικού ιστού ώστε να αποτραπεί στο ερέθισμα αυτό να περάσει από τους κόλπους προς τις κοιλίες.
• Κολπική μαρμαρυγή – Η υπερδραστηριότητα του θυρεοειδούς μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα ή χειρουργική επέμβαση. Μαρμαρυγή επίσης προκαλείται  από νοσήματα μιτροειδούς ή αορτικής βαλβίδας και μπορεί να αντιμετωπιστεί με αντικατάσταση βλαμμένων καρδιακών βαλβίδων. Φάρμακα, όπως β-αποκλειστές (για παράδειγμα ατενολόλη και μετοπρολόλη -lopresor), αμιοδαρόνη (angoron), διλτιαζέμη (Tildiem) ή βεραπαμίλη (Isoptin), μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να επιβραδύνουν τον καρδιακό ρυθμό. Φάρμακα όπως αμιοδαρόνη μπορεί να χρησιμοποιηθούν  για να μειωθούν οι πιθανότητες ότι η κολπική μαρμαρυγή θα υποτροπιάσει. Άλλες θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν την κατάλυση, ή τη ηλεκτρική ανάταξη (ηλεκτροσόκ στην καρδιά για να αποκατασταθεί ο φυσιολογικό καρδιακός ρυθμός).
• Κολποκοιλιακός αποκλεισμός – πρώτου βαθμού κολποκοιλιακός αποκλεισμός συνήθως δεν απαιτεί καμία θεραπεία. Οι ασθενείς με δευτέρου βαθμού κολποκοιλιακό αποκλεισμό μπορεί να παρακολουθούνται με συχνά ΗΚΓ, ειδικά αν δεν έχουν καθόλου συμπτώματα και να έχουν ένα ρυθμό της καρδιάς που είναι κατάλληλο για τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Μερικοί ασθενείς με δευτέρου βαθμού κολποκοιλιακό αποκλεισμό μπορεί να απαιτούν μόνιμο βηματοδότη. Ο τρίτου βαθμού κολποκοιλιακός αποκλεισμός είναι σχεδόν πάντα αντιμετωπίζεται με μόνιμο βηματοδότη.
• VT – Μη εμμένουσα μπορεί να μην χρειάζεται αντιμετώπιση αν δεν υπάρχει δομική βλάβη στην καρδιά. Η εμμένουσα VT χρειάζεται πάντα θεραπεία, είτε με ενδοφλέβια φαρμακευτική αγωγή ή απινίδωση (ηλεκτροσόκ), η οποία μπορεί να αποκαταστήσει κανονικό ρυθμό της καρδιάς.
• Η κοιλιακή μαρμαρυγή – Αντιμετωπίζεται με απινίδωση, δίνοντας στην καρδιά ηλεκτρικό σοκ για την αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού. Οι άνθρωποι που έχουν επιβιώσει από κοιλιακή μαρμαρυγή και εκείνοι που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο είναι πιθανοί υποψήφιοι για μια εμφυτεύσιμο απινιδωτή (ICD). Η συσκευή είναι παρόμοια με ένα βηματοδότη, με καλώδια που συνδέονται με την καρδιά και με μια πηγή ενέργειας που τοποθετείται κάτω από το δέρμα.

Πότε να καλέσετε έναν ιατρό

Καλέστε το ιατρό σας αν έχετε οποιαδήποτε συμπτώματα μιας καρδιακής αρρυθμίας, περιλαμβανομένης του αισθήματος παλμών, ζάλης, λιποθυμίας, κόπωσης, δύσπνοιας και πόνου στο στήθος. Καλέστε για βοήθεια έκτακτης ανάγκης αμέσως σε περίπτωση που κάποιος αναπτύξει μια σοβαρή άρρυθμη σφυγμική δραστηριότητα. Εάν δεν μπορείτε να αισθανθείτε έναν παλμό, και το άτομο δεν αναπνέει, ξεκινήστε ΚΑΡΠΑ μέχρι να έρθουν οι επαγγελματίες έκτακτης ανάγκης.

Πρόγνωση

Η πρόγνωση των καρδιακών αρρυθμιών εξαρτάται από τον τύπο του ρυθμού διαταραχής και αν το άτομο έχει ιστορικό στεφανιαίας νόσου, συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας, ή κάποια άλλη διαταραχή του καρδιακού μυός. Η πρόγνωση για την κοιλιακή μαρμαρυγή είναι σοβαρή, και ο θάνατος ακολουθεί γρήγορα χωρίς θεραπεία έκτακτης ανάγκης. Οι περισσότερες υπερκοιλιακές  αρρυθμίες έχουν άριστη πρόγνωση. Η πρόγνωση είναι καλή για σε AV block, ακόμη και σε τρίτου βαθμού. Η εμφύτευση μόνιμων βηματοδοτών, απινιδωτών καθώς και τα αποτελεσματικά φάρμακα έχουν βελτιώσει την πρόγνωση σε πολλά άτομα με σοβαρές καρδιακές αρρυθμίες.