Αρτηριακή υπέρταση – Ελεγχόμενοι παράγοντες κινδύνου

Αρτηριακή υπέρταση – Ελεγχόμενοι παράγοντες κινδύνου

Οι συνήθειες μας αποτελούν βασικούς παράγοντες για τον προσδιορισμό του καρδιαγγειακού κινδύνου. Στην πραγματικότητα, μπορεί να είμαστε σε θέση να φέρουμε τις τιμές – στόχους της αρτηριακής πίεσης στη φυσιολογική ζώνη (αναλόγως σε ποια κατηγορία βρισκόμαστε) απλά κάνοντας αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως πχ η διακοπή του καπνίσματος και η απώλεια βάρους.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα προάγει την καρδιακή νόσο, αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα το κάπνισμα δεν φαινόταν να έχει άμεση σχέση με την υπέρταση. Ωστόσο, οι προηγούμενες παρατηρήσεις και κλινικές μελέτες έλαβαν χώρα σε ιατρεία, όπου το κάπνισμα απαγορεύεται.

Όταν οι ερευνητές μελέτησαν την υπέρταση, σε καπνιστές, ανακάλυψαν ότι εντός 5λέπτου, η συστολική πίεση αυξήθηκε περισσότερο από 20 mmHg, κατά μέσο όρο ενώ μειώθηκε σταδιακά στα αρχικά επίπεδα τους κατά τη διάρκεια των επόμενων 30 λεπτών. Αυτό σημαίνει ότι η αρτηριακή πίεση του τυπικού καπνιστή ανεβαίνει αρκετές φορές την ημέρα. Όπως και οι άνθρωποι με ασταθή υπέρταση (στην οποία η αρτηριακή πίεση μπορεί να μεταβάλλεται συχνά), οι καπνιστές μπορεί να μεταπίπτουν σε υπερτασικούς ασθενείς. Για παράδειγμα, οι καπνιστές με ανώτερη φυσιολογική πίεση (130-139/85-89 mmHg) μπορεί να είναι στην πραγματικότητα να ανήκουν σε βαθμού 1 υπέρταση κάθε φορά που ανάβουν ένα τσιγάρο.

Αυτή η αύξηση συμβαίνει επειδή η νικοτίνη, συστέλλει τα μικρά αιμοφόρα αγγεία, αναγκάζοντας την καρδιά να εργαστεί σκληρότερα για να αντλεί το αίμα. Ως αποτέλεσμα, η καρδιά επιταχύνεται και η αρτηριακή πίεση αυξάνεται. Η νικοτίνη επηρεάζει, επίσης, με κάποια αντιυπερτασικά φάρμακα, κυρίως τους β-αναστολείς. Οι χημικές ουσίες στον καπνό του τσιγάρου αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής νόσου και με άλλους τρόπους. Μπορούν να μειώσουν την παροχή οξυγόνου του σώματος, να χαμηλώσουν επίπεδα της HDL (καλής) χοληστερόλης, και να επηρεάσουν τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων αυξάνοντας τις πιθανότητες  σχηματισμού θρόμβων που μπορεί να προκαλέσουν ισχαιμία.

Η χρήση άλατος

Οι ερευνητές παρατήρησαν αρχικά μια σύνδεση μεταξύ της υπέρτασης και του άλατος – στις αρχές του 1900. Υπήρξε μια μαζική προσπάθεια που ξεκίνησε στη δεκαετία του 1960 ώστε να εκπαιδεύσει το κοινό για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, με  σύσταση μείωσης κατανάλωσης αλατιού για την πρόληψη της υπέρτασης. Βέβαια, η μέση ποσότητα άλατος (στον αμερικανικό πληθυσμό) έχει αυξηθεί τα τελευταία 20 χρόνια, γεγονός που πιθανότατα αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη εξάρτησή μας από το πλούσια σε αλάτι επεξεργασμένα και έτοιμα τρόφιμα.

Κάθε μέρα, ο μέσος Αμερικανός παίρνει περίπου 1½ κουταλιά του γλυκού (8.500 mg) αλάτι, το οποίο μεταφράζεται σε περίπου 3.400 mg νατρίου. Οι κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρίας – ESC προτείνουν  ως 5mg πρόσληψης άλατος για όλα τα άτομα ηλικίας 40 ετών και άνω ή αυτών με οριακά υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακές παθήσεις, προβλήματα στα νεφρά, ή διαβήτη.

Περίπου το ένα τέταρτο των ατόμων με φυσιολογική αρτηριακή πίεση και σχεδόν το 50% των ανθρώπων που έχουν υπέρταση είναι αλατο-εξαρτώμενα, δηλαδή λαμβάνουν πάρα πολύ νάτριο από τις τροφές αυξάνοντας την πίεση του αίματος. Η έρευνα κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες δείχνει σαφή οφέλη από την μικρότερη κατανάλωση αλάτι και όχι μόνο για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, αλλά και τη μείωση κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιαγγειακών προβλημάτων. Η μεγάλη πρόσληψη αλατιού εξάλλου μεταβάλλει την αποτελεσματικότητα των αντιυπερτασικών φαρμάκων.

Παχυσαρκία

Το υπερβολικό βάρος και η υπέρταση συχνά πηγαίνουν χέρι-χέρι, διότι ακόμη και μερικά επιπλέον κιλά αναγκάζει την καρδιά να εργαστεί σκληρότερα. Οι άνθρωποι που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι είναι επίσης πιο πιθανό να αναπτύξουν διαβήτη, καρδιαγγειακές παθήσεις, αρθρίτιδα, πέτρες στη χολή, άπνοια ύπνου, ουρική αρθρίτιδα και ορισμένες μορφές καρκίνου.

Το υπερβάλλον σωματικό βάρος αυξάνει 3 ως 5 φορές σχεδόν  τον κίνδυνο εμφάνισης της υψηλής πίεσης του αίματος. Ο κίνδυνος συνεχίζει να αυξάνεται όσο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ – ΒΜΙ) προχωρά προς το εύρος της παχυσαρκίας. Ο ΔΜΣ = 25-29 δείχνει ότι το άτομο είναι υπέρβαρο, ενώ ένας ΔΜΣ > 30 ή παραπάνω χαρακτηρίζει την παχυσαρκία.

Μια άλλη παράμετρος που πρέπει να θυμάστε είναι ότι το βάρος ναι μεν από μόνο του είναι παράγοντας κινδύνου, μεγάλη σημασία όμως έχει και το που θα κατανεμηθεί. Άτομα με περίσσεια λίπους στην κοιλιακή περιοχή (σχήμα) διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο όχι μόνο για την υπέρταση, αλλά επίσης και για υψηλή χοληστερόλη και διαβήτη. Έτσι, αν ο ΔΜΣ 25, και ειδικά εάν έχετε συσσωρεύσει κοιλιακό λίπος, η προσπάθεια απώλειας βάρους πρέπει να είναι ακόμα μεγαλύτερη.